صلاة النبي (نماز پيامبر( ص ))

بررسي ها نشان مي دهد كه پيامبر عظيم الشأن اسلام نماز را بر هركاري ترجيح مي دادند و براي آن اهميت ويژه اي قائل بودند. رسول خدا( ص )هر فرصتي را براي اقامه نماز و گسترش فرهنگ نماز مغتنم مي  شمردند.

وانگهي سنتهاي پيامبر (ص) در نماز و مقدمات و تعقيبات آن مي تواند الگو و راهنماي مناسبي براي همه مسلمانان باشد. جاي خوشوقتي است كه در روايات متعدد و با اسناد معتبر اين موضوع به دقت هر چه تمام ثبت شده و چون گوهري گرانبها براي مسلمانها در طول تاريخ به يادگار مانده است.

در اين مقاله حدود 50 روايت در رابطه با سنت هاي پيامبر اكرم (ص) درخصوص نماز تنظيم گرديده که اميد است مورد استفاده علاقه مندان قرار گيرد.

مقدمه

از آنجا كه نماز به عنوان ركن اصلي دين و مهمترين وسيله ارتباط عابد و معبود است و بعد از معرفت الهي هيچ عبادتي بالاتر از نماز نيست، چگونگي اقامه آن نيز از اهميت خاصي برخوردار است. بدون شك نردبان نماز، استوارترين نردبان جهت تقرب به بارگاه قدس ربوبيت می باشد فلذا استفاده كردن از آن داراي اهميت ويژه اي خواهد بود.

هدف اين مقاله معرفي سنت ها و روش اقامه نماز توسط پيامبر عظيم الشأن اسلام (ص) به عنوان الگو و راهنماي همه نماز گزاران خواهد بود.

در اين مقاله 51 حديث از احاديثي كه در رابطه با نحوه وضو گرفتن و چگونگي نماز خواندن رسول خدا (ص) در متون معتبر وجود داشته استخراج گرديده است.

فرض نگارنده آن است كه هر كدام از فرقه ها و گروه هاي اسلامي بخشي از سنتهاي پيامبر (ص) را بيشتر مورد توجه قرار داده و به بخش ديگري از آن بي توجهي نموده اند، لذا توجه تمام عيار به سنتهاي پيامبر در اقامه نماز مي تواند عامل موثري در ايجاد وحدت هرچه بيشتر در ساير زمينه ها نيز باشد.

با توجه به اينكه در نحوه برگزاري نماز و حتي مقدمات آن در جوامع مختلف اسلامي و در بين مسلمانان تفاوتهاي محسوسی ديده مي شود، اميد است اين مقاله بتواند براي آنانكه تمايل دارند سنت هاي پيامبر اكرم (ص) را در نماز خود مورد توجه قرار دهند مفيد واقع گردد.

 برخي روايات مبني بر توجه دائم پيامبر به نماز

1 – رسول خدا (ص) از منزلي به منزل ديگر كوچ نمي كرد مگر آنكه در آن دو ركعت نماز مي خواند و مي فرمود: تا برايم روز قيامت به نماز خواندن شهادت دهد. ( عوارف المعارف  ص 125)

2 – از حضرت خديجه (س) روايت شده  كه فرمود:

وقتي رسول خدا وارد خانه مي شد ظرف آبي درخواست و براي نماز وضو مي گرفت و بعد دو ركعت نماز كوتاه مي گذاشت سپس به رختخواب خودمي رفت. ( بحار الانوار ج 2 ص 174 )

3 – از امام باقر(ع) روايت شده كه فرمود:

هر موقع پيامبر(ص) از خواب بيدار مي شد براي خدا سجده مي كرد. (مكارم ج 1 ص 41 )

4 – از حضرت صادق(ع) روايت شده  كه فرمودند:

برشما باد كه نماز را ترك نكنيد زيرا سنت پيغمبرتان مي باشد. ( التهذيب  ج 2 ص 120)

5 – روايت شده است كه:

وقتي رسول خدا (ص) براي نماز شب بر مي خاست مي فرمود:

حمد و ستايش مخصوص خداونديست كه نور آسمانها و زمين است و برپا دارنده و پروردگار آن، و نيز پروردگار هر مخلوقيست كه در آسمان ها و زمين مي باشد، خدايا براي تو تسليم شدم و به تو ايمان آوردم و بر تو توكل نمودم و به سوي تو توبه كردم و با نيروي تو بر دشمن چيره شدم و به سوي تو داوري جستم، پس تو گناهان گذشته و پنهان و آشكار مرا ببخش، تو خداي مني، جز تو مبعودي نيست.

6 – در روايت ديگري نيز آمده است كه رسول خدا (ص) براي نماز، مسواك مي كرد.

7 – هنگاميكه به اهل بيت، تنگدستي و سختي روي مي آورد پيامبر(ص) مي فرمود:

برخيزيد و نماز بخوانيد كه پروردگارم مرا به اين عمل امر كرده است. زيرا خداي متعال فرمود: اهل بيت خود را به نماز فرمان ده و بر آن صبور باش، ما از تو روزي طلب نكنيم بلكه روزي تو را نيز ما مي رسانيم و بدان كه سرانجام نيكو با پرهيزگاران است. (المستدرك ج1  ص 479)

روش وضو گرفتن پيامبر (ص)

8 – قطب راوندي در كتاب الاحكام از سليمان بن بريده و او از پدرش نقل كرده كه مي گفت:

رسول خدا (ص) براي هر نمازي وضو مي گرفت تا آنكه سال فتح مكه فرا رسيد. حضرت با يك وضو چند نماز خواند عمر پرسيد: يا رسول ا… كاري كردي كه تا كنون نكرده بودي که ایشان فرمودند: عمداً چنان كردم ( المستدرك ج 1 ص 42)

9 – در روايت ديگري آمده است رسول خدا (ص) براي هر نماز واجب و مستحبي تجديد وضو مي كرد.

از ابي بصير نقل شده كه از امام صادق(ع) درمورد مقدار آب وضو پرسيدم که ایشان فرمودند: رسول خدا با يك مد آب (قريب ده سير) وضو مي گرفت و با يك صاع (قريب 3 كيلو) آب غسل مي كرد. (تهذيب ج 1 ص 136و استبصار ج 1 ص 121)

10 – مرحوم محدث كليني در كتاب كافي با ذكر سند صحيح از زرواره (يكي از اصحاب امام محمدباقر و امام صادق(ع)) نقل كرده است كه گفت امام باقر(ع) فرمود:

آيا نمي خواهيد روش وضو گرفتن رسول خدا را براي شما بيان كنم؟ سپس حضرت دستور داد ظرف آبي آوردند، آن را جلوي خود گذاشت و دو دستش را بالا زد و سپس دست راست خود را در آن ظرف فرو برد و گفت اين وقتي است كه دست پاك باشد، آنگاه دستش را پر آب كرده بر پيشاني خود ريخت و «بسم الله الرحمن الرحيم» گفت و آنرا به اطراف محاسن خود جريان داد و دست خود را با آب بر صورت و پيشاني كشيد تا تمام روي خود شسته باشد. سپس دست چپ را در آب فرو برده و يك مشت برداشت و به آرنج دست راست خود ريخت و با كف دست چپ آن آب را به ساعد دست راست و اطراف انگشتان رسانيد، آنگاه با دست راست كف از آب پركرده به آرنج چپ ريخت و همچنان دست چپ را تا نوك انگشتان شست. سپس جلو سر و پشت پاها را با تري دستها مسح كرد.

زراره گفت حضرت امام باقر(ع) در ادامه فرمود: خدا تك است و تك را دوست دارد از اين جهت در وضو گرفتن نيز سه مشت آب بس است. يكي براي صورت دو تاي ديگر براي دستها و با تري دست راستت جلو سر و پشت پاي راستت را مسح كن و با دست چپ پشت پاي چپ را.

زراره گفت: حضرت باقر(ع) فرمود مردي از اميرالمؤمنين(ع) كيفيت وضو گرفتن رسول خدا را پرسيد، امير المؤمنين همينطور كه من براي شما بيان كردم براي آن شخص بيان داشت ( استبصار  ج 1 ص 58 )

11 – از امام صادق (ع)روايت شده كه فرمود:

مضمضه (آب دهان گرداندن) و استنشاق (آب در بيني كشيدن) از چيزهايي است كه رسول خدا (ص) آنرا سنت قرار داده است. (تهذيب ج 1 ص 79)

12 – در روايتي آمده است كه رسول خدا فرمود: دستور داريم كه وضو را پر آب بگيريم. (امالي ج 1 ص 397)

13 – از اميرالمؤمنين(ع) روايت شده كه فرمود:

رسول خدا(ص) فرمود: دو چيز است كه دوست ندارم كسي در آن دو به من كمك كند يكي وضو گرفتن زيرا كه نماز محسوب مي شود و ديگری صدقه دادن كه دوست دارم با دست خود به سائل برسانم زيرا صدقه به دست خداوند مي رسد. (تفسير عياشي ج 2 ص 108)

14 – روايت شده كه:

رسول خدا (ص) وقتي براي نماز وضو مي گرفت انگشترش را در انگشتان مباركش حركت مي داد. (اختصاص ص 160 )

15 – روايت شده هنگامي كه رسول خدا (ص) وضو مي گرفت «بر ناحيه» يعني قسمت جلوي سر مسح مي كشيد. (مجمع البيان ج 3 ص 144 )

16 – در حديثي آمده است كه هنگام اعزام محمد بن ابي كبر به حكومت مصر حضرت علي(ع) به او فرمود: هنگام وضو گرفتن سه بار مضمضه و سه بار استنشاق مي كني و صورت خود را مي شويي سپس دست راست و بعد دست چپ را نيز مي شويي در آخر جلوي سر و روي پا ها را مسح مي كني، بدرستيكه من خودم رسول خدا( ص ) را ديدم كه اين چنين وضو مي گرفت. (امالي ج 1 ص 229)

روش نماز خواندن پيامبر (ص)

17 – امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا دو برابر نماز هاي واجب نماز مستحبي مي خواند و همچنين دو برابر روزه واجب روزه مستحبي مي گرفت. ( تهذيب ج 2 ص 4 )

18  – « از حنان » نقل شده كه گفت: « عمربن حريث » از امام صادق(ع) پرسيد:

مرا از نماز رسول خدا (ص) خبر بده که حضرت فرمود:

رسول خدا (ص) رسمش آن بود كه هشت ركعت نماز نافله ظهر و چهار ركعت نماز واجب ظهر و هشت ركعت نافله عصر و چهار ركعت نماز واجب عصر و سه ركعت نماز واجب مغرب و چهار ركعت نافله آن و چهار ركعت نماز عشاء و هشت ركعت نافله شب و سه ركعت وتر و دو ركعت نافله صبح و دو ركعت نماز واجب صبح مي خواند. (كافي ج 3 ص 443 و تهذيب ج 2 ص 4 )

19 – از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمود :

رسول خدا، نماز «وتيره» (دو ركعت نافله كه بعد از نماز واجب عشا نشسته خوانده مي شود) را مي خواند و سپس مي خوابيد. (تهذيب ج 2 ص 5 )

20 – روايت شده كه چون شب اول ماه رمضان فرا رسيد، رسول خدا(ص) نماز مغرب و چهار ركعت نافله بعد از آن را خواند سپس هشت ركعت ديگر بر آن اضافه نمود و چون از نماز عشا فارغ شد دو ركعت نشسته نافله آن را خواند و بعد از آن ايستاد و دوازده ركعت ديگر نماز نافله بجا آورد سپس داخل خانه شد. چون مردم ديدند كه رسول خدا(ص) با فرارسيدن ماه مبارك رمضان بر نماز هايش افزود از علت آن جويا شدند فرمود:

آري براي فضيلت ماه رمضان است نسبت به ماه هاي ديگر. چون شب بعدي فرا رسيد و رسول خدا(ص) خواست نماز نافله بخواند، مردم پشت سر او صف كشيدند تا اقامه جماعت كنند، رسول خدا( ص ) به سوي آنها برگشت و فرمود:

اي مردم نماز نافله به جماعت خوانده نمي شود خودتان به تنهايي نماز بخوانيد و آنچه را كه خدا در كتابش به شما آموخته بگوئيد. بعد تأكيد كرد و فرمود: مردم بدانيد كه در نمازهاي نافله، جماعت  نيست پس مردم همگي متفرق شدند و هر يك به تنهايي نماز خود را خواندند.

هنگامي كه شب نوزدهم ماه رمضان فرا رسيد موقع غروب آفتاب غسل كرد و نماز مغرب را خواند سپس چهار ركعتي كه هميشه بعد از نماز مغرب مي خواند انجام داد بعد وارد منزل شد، چون بلال اذان نماز عشا را گفت مردم براي نماز آماده شدند، رسول خدا(ص) تشريف آورد و نماز عشاء را با جماعت خواند و پس از آن دو ركعت نافله عشا را مانند شبهاي ديگر نشسته انجام داد سپس ايستاد و صد ركعت نماز نافله مخصوص شب قدر را بجا آورد و در هر ركعت از آن پس از حمد ده مرتبه سوره توحيد را قرائت فرمود پس از آنكه از صد ركعت نماز فارغ شد به خواندن نماز شب و وتر كه در ساير شبها مي خواند مشغول شد .

شب بيستم ماه رمضان، مانند شبهاي قبل پس از نماز مغرب 8 ركعت و بعد از نماز عشا دوازده ركعت نافله مخصوص ماه مبارك رمضان را خواند.

شب بيست و يكم و هنگام غروب آفتاب غسل كرده و عمل شب نوزدهم را انجام داد .

شب بيست و دوم به نمازهاي خود افزود به اين طرز كه هشت ركعت پس از نماز مغرب و بيست و دو ركعت بعد از نماز عشاء نافله مخصوص بجا آورد.

چون بيست و سوم فرا رسيد هنگام غروب آفتاب غسل كرد وعمل شب نوزدهم و بيست ويكم را انجام داد. راوي مي گويد: رسول خدا(ص) نمازهاي شبهاي ماه رمضان را به اضافه نوافلي كه در غير ماه رمضان مي خواند بجاي مي آورد و ابداً از آن پنجاه ركعت چيزي كم نمي فرمود. ( تهذيب جلد 3 ص 63 )

21 – از حضرت رضا (ع ) نقل شده كه فرمود:

رسول خدا(ص) روز اول محرم دو ركعت نماز مي خواند. ( كتاب اقبال  ج1 ص 24 )

22 – از امام صادق (ع) روايت شده كه فرمود :

رسول خدا (ص) وقتي در سفر بود و يا كار ضروري داشت نماز ظهر و عصر را با هم مي خواند و همچنين بين نماز مغرب و عشا فاصله نمي انداخت. ( كافي ج 1 ص 431).

23 – روايت شده كه رسول خدا(ص) هر وقت در نماز كسي به خدمتش مي آمد و در كنارش مي نشست براي خاطر او نماز را كوتاه مي كرد و متوجه او مي شد و مي فرمود: آيا حاجتي داري؟ پس از اينكه حاجت را بر مي آورد مجدد به نماز مي ايستاد. –

24 – روايت شده كه :

رسول خدا(ص) وقتي به نماز مي ايستاد از ترس خدا رنگش مي پريد و صدايي سوزناك از او به گوش مي رسيد. (جامع الاخبار ص 112)

25 – از عايشه نقل شده كه گفت:

رسول خدا(ص) با ما حرف مي زد و ما با او سخن مي گفتيم، همچنين كه موقع نماز مي شد او را حالتي دست مي داد كه گويي نه او ما را مي شناسد و نه  ما او را مي شناسيم. ( بحاروالانوار ج 84 ص 257 )

26  – هنگامي كه علي( ع­) محمد ابن ابي بكر را والي مصر قرار داد ضمن دستور العملي كه براي او نوشت فرمود:

مواظب ركوع و سجودت باش زيرا رسول خدا(ص) از همه مردم نمازش كاملتر و در عين حال از همه سبك تر بود. (كتاب مجالس ج 1 ص 29 )

27 – از امام صادق (ع) روايت شده كه رسول خدا موقع گفتن تكبيرﺓ الاحرام و همچنين گفتن تكبيرهاي ركوع و پس از برخاستن از آن، دستهايش را تا مجاري گوشها، براي تكبير بلند مي كرد .( مستدرك ج 2 ص 272)

28 – از امام باقر (ع) روايت شده كه فرمود :

رسول خدا در نماز «بسم الله الرحمن الرحيم»  را آشكار مي كرد وصدايش را با آن بلند مي نمود. ( مستدرك ج 1 ص 276 )

29  – امام صادق (ع) فرمود :

هر وقت رسول خدا(ص) را در نماز حالت خميازه عارض مي شد دست راستش را جلو دهان خود مي گرفت. ( مستدرك ج 1 ص 404 )

30  – از حضرت علي (ع) روايت شده كه فرمود: رسول خدا(ص) گاهي در حال نماز دست خود را به محاسن شريف مي كشيد، به آن حضرت عرض كردم يا رسول الله شما را مي بينم كه بعضي اوقات در نماز به محاسن خود دست مي كشيد؟ فرمود اين وقتي است كه غمم زياد مي شود. ( مستدرك ج 1 ص 404 )

31  – روايت شده كه رسول خدا(ص) در نماز قبل از اشتغال به قرائت « اعوذ بالله من الشيطان الرجيم » مي گفت. ( بحار الانوار ج 85 ص 5 )

32  – روايت شده كه: نماز رسول خدا(ص) از همه مردم كاملتر و مختصرتر بود. وقتي داخل نماز مي شد پس از «الله اكبر» بلافاصله مي گفت «بسم الله الرحمن الرحيم». ( من لايحضر الففيه ص 38 )

33  –  از امام صادق (ع) روايت شده كه:

رسول خدا(ص) در نماز صبح سوره هاي مختلفي مي خواند و در نماز مغرب سوره هاي كوتاه تري مانند توحيد، نصر، واذا زلزلت را مي خواند و در نماز عشاء آنچه در نماز ظهر و در نماز عصر، آنچه در نماز مغرب قرائت مي فرمود به جا مي آورد. ( تهذيب ج2 ص 95 )

34  – در روايت آمده است كه:

رسول خدا هيچ نماز واجبي را بدون قنوت انجام نداد. ( مستدرك ج1 ص 317 )

35 – روايت شده كه  رسول خدا در ركوع به قدري خم مي شد كه اگر چند قطره آب برپشت او ريخته مي شد ثابت مي ماند. (دعائم ج1 ص 164)

36 – از علي(ع) روايت شده كه فرمود:

رسول خدا(ص) موقع سجده كردن بركف دست هاي خود تكيه مي كرد و بازوهاي خود را فراخ نگه مي داشت بطوري كه زير بغلهايش از پشت سر ديده مي شد. ( بحار الانوار ج 85 ص 138 )

37 – روايت شده كه: رسول خدا بر «خمره» حصير كوچكي كه از برگ درخت خرما بافته مي شد سجده مي كرد. (مستدرك ، ج1، ص 247)

38 – از علي(ع) روايت شده كه: رسول خدا در نماز عيد فطر و عيد قربان سوره اعلي و سوره غاشيه را قرائت مي نمودند. (مستدرك، ج1، ص 428)

39 – از نعمان نقل شده كه:

رسول خدا صفهاي نماز ما را چنان منظم مي كرد ‌كه مانند، چوب هاي تير هيچگونه كجي در آن ديده نمي شد و چنان اين موضوع مورد توجهش بود كه روزي به مسجد تشريف آورد و به نماز ايستاد، هنگامي كه خواست تكبيره الاحرام بگويد متوجه شد كه مردي سينه اش جلوتر از سايرين است فرمود: بندگان خدا صفوف خود را منظم كنيد وگرنه ميان دلهايتان اختلاف خواهد افتاد. (بصائر الدرجات ، ص 124 و تنبيه الخواطر، ج2، ص 267)

40 – در حديث ديگر آمده است كه راوي مي گويد:

رسول خدا دست به شانه هاي ما مي گذاشت و مي فرمود منظم و صاف بايستيد وگرنه دلهايتان هم مختلف خواهد شد. (تنبيه الخواطر ، ج2، ص 266)

41 – روايت شده كه:‌

رسول خدا(ص) با اشتياق انتظار وقت نماز را مي كشيد و مراقب آن بود و هنگامي كه وقت نماز مي رسيد به مؤذنش مي فرمود: اي بلال، با اذان گفتن خوشحالمان كن. (اسرار الصلوه ، شهيد ثاني ، ص 18)

42 – از اميرالمؤمنين(ع) روايت شده كه فرمود:

رسول خدا(ص) هيچ چيز را بر نماز مقدم نمي داشت و هنگامي كه وقت نماز داخل مي شد، گويا هيچ يك از اهل و عيال، قوم و خويش و دوست و رفيق خود را نمي شناخت. (مجموعه وارم، ج2، ص 78)

43 – روايت شده كه رسول خدا (ص) مي فرمايد:

نور چشم من در نماز و روزه قرار داده شده است. (يعني آن دو را از هر چيزي بیشتر دوست دارم) (مكارم الاخلاق، ج1، ص 35)

44 – در حديث ديگر از رسول خدا(ص) روايت شده كه فرمود:

اي اباذر خداي عز و جل، ‌روشني چشم مرا در نماز قرار داد و آنرا محبوب من گرداند، همچنان كه طعام را بر گرسنه و آب را بر تشنه محبوب ساخته است. سپس فرمود: آدم گرسنه با خوردن غذا و تشنه با نوشيدن آب سير مي شود و ليكن من از خواندن نماز سير نمي شوم. (مكارم الاخلاق، ج2، ص 542)

45 – روايت شده كه رسول خدا(ص) پس از تمام شدن نماز سه بار تكبير مي گفت و در هر بار دست ها را تا مقابل نرمي گوش بلند مي نمود. (فلاح السائل سيدبن طاووس ، ص 135)

46 – روايت شده كه رسول خدا وقتي ركوع مي كرد سرش را نه پائين مي انداخت و نه طوري بلند مي كرد كه از بدنش بالاتر باشد بلكه حد وسط را رعايت مي فرمود. (معاني الاخبار، ص 280)

47 – از امام صادق (ع)روايت شده كه فرمود:

هنگامي كه رسول خدا(ص) در نماز مي شنيد كه طفلي گريه مي كند نماز جماعتش را سريع تمام مي كرد تا مادر طفل كه در جماعت به حضرت اقتدا كرده بود به او رسيدگي كند. (علل الشرايع ،‌ج2، ص 33)

48 – ابان بن تغلب مي گويد:

از امام صادق(ع) سؤال كردم رسول خدا در چه ساعتي نماز «وتر» مي خواند؟

حضرت اظهار داشت قبل از طلوع فجر. (به طوري كه تمام شدن نماز وتر، با طلوع فجر متصل باشد) (كافي، ج3، ص 448)

49 – امام باقر (ع) فرمود:

رسول خدا(ص) در حضر و سفر هر شب هنگام تهجد، سيزده ركعت نماز مي خواند كه نماز «وتر» و دو ركعت نافله فجر نيز از آن سيزده ركعت بود. (تهذيب، ج2،‌ص 36، مستدرك الوسائل ، ج1، ص 187)

50 – راوي مي گويد:

شنيدم امام صادق(ع) ضمن بيان چگونگي نماز رسول خدا مي فرمود:‌ شبها چون مي خواست بخوابد، ظرف آبي را رو پوشيده بالاي سرش مي گذاشتند، آن جناب مسواك خود را هم زير رختخواب مي نهاد و مي خوابيد آن قدر كه خدا مي خواست. چون از خواب بيدار مي شد مي نشست و به آسمان نگاه مي كرد و آيات «ان في خلق السموات و الارض» كه در آخر سوره آل عمران است مي خواند پس دندانها را مسواك كرده و وضو مي گرفت و به محل نماز مي رفت و چهار ركعت از نماز شب را مي خواند.

ركوع هر ركعتش به قدر قرائت و سجودش به قدر ركوع آن طول مي كشيد به حدي كه مردم مي گفتند كي سر از ركوع بر مي دارد و به سجده مي رود؟! و همچنين سجده اش به قدري طولاني بود كه گفته مي شد چه وقت سر بر مي دارد؟ آنگاه به بستر خود بر مي گشت، آن قدر كه مشيت الهي بود مي خوابيد و سپس بيدار شده آنگاه مسواك مي كرد و وضو مي گرفت و به مسجد مي رفت و به خواندن چهار ركعت ديگر از نماز شب مي پرداخت (به همان نحو كه قبلاً چهار ركعت خوانده بود). مجدداً به بستر خود مراجعت مي نمود و مقداري مي خوابيد، سپس بيدار مي شد نگاه به آسمان كرده همان آيات را تلاوت مي نمود باز مسواك كرده وضو مي گرفت و سه ركعت نماز «وتر» و بعد از آن دو ركعت نافله صبح را مي خواند و براي انجام فرضيه صبح وارد مسجد مي شد. (تهذيب ، ج2، ص 334)

51 – رسول خدا(ص) در سجده اين دعا را مي خواند:

«اللَّهُمَّ لَكَ سَجَدْتُ وَ بِكَ آمَنْتُ وَ لَكَ أَسْلَمْتُ وَ عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَ أَنْتَ رَبِّي سَجَدَ وَجْهِي لِلَّذِي خَلَقَهُ وَ شَقَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ. الْحَمْدُ لِله رَبِّ الْعالَمِينَ تَبَارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالقِينَ».

ترجمه: بارالها براي تو سجده كردم و به تو ايمان آورده ام و تسليم تو ام، پيشاني من بر كسي سجده كرد كه او را آفريد و تصويرش نمود و چشم و گوش برايش شكافت، پس بزرگ است خدا و او بهترين خلق كنندگان است. (عوارف المعاني، ج1، ص 76)

نتيجه گيري

بررسي سنتهاي پيامبر اسلام (ص) در رابطه با نماز گوياي اين حقيقت است كه:

1 – شخص پيامبر(ص) نه تنها در گفتار بلكه در رفتار بيشترين بها را به نماز مي داد و چنانكه از مولا علي(ع) نقل شده است: پيامبر هيچ چيز را بر نماز ترجيح نمي داد.

2 – پيامبر اكرم(ص) نماز را به عنوان يك معيار مهم ارزشي تلقي مي كرد و بويژه به نماز جماعت اهميت خاصي مي داد، چنانكه در روايت آمده است كه فرمود:‌ اگر ديديد كسي پنج تا از نمازهايش را به جماعت مي خواند به او خوش گمان باشيد. (اصول كافي، ج3، ص 371)

3 – نماز پيامبر (در اقامه جماعت) از جاذبه ويژه اي برخوردار بود و مخصوصاً رعايت حال نمازگزاران را از هر جهت مي نمود لذا مردم با عشق و علاقه در نمازهاي جماعت شركت مي نمودند.

4 – سنت هاي پيامبر(ص) نه تنها در نمازهاي واجب يوميه بلكه در نمازهاي نافله و نمازهاي مستحبي و نماز عيد و امثال آن نيز مي تواند براي هر مسلماني الگويي تمام عيار ارائه دهد كه با توجه به آن سنتها، بر تقرب خود به بارگاه قدس ربوبي بيافزايند و نماز آنان تأثير همه جانبه بر زندگي فردي و اجتماعي آنان داشته باشد.

گردآوری و نگارش: دکتر محمدحسن هجرتی